طبق ماده ۳۱۰ قانون تجارت، چک نوشته ای است که به موجب آن صادر کننده وجوهی را که نزد محال علیه(بانک) دارد کلا یا بعضا مسترد یا به دیگری واگذار می نماید.
امروزه استفاده از چک به قدری زیاد شده که حتی اگر شما دسته چک نداشته باشید باید قوانین و شرایط آن را بدانید تا در معاملات خود به دلیل عدم آگاهیتان از قوانین آن دچار ضرر و زیان و آسیب نشوید.
چک چیست؟
طبق ماده ۳۱۰ قانون تجارت، چک نوشته ای است که به موجب آن صادر کننده وجوهی را که نزد محال علیه(بانک) دارد کلا یا بعضا مسترد یا به دیگری واگذار می نماید.
بنابر تعریف فوق، چک سند انتقال وجه است و در هر چک حداقل سه نفربه شرح ذیل دخیل می باشند:
• کسی که چک را صادر می کند
• کسی که چک عهده او صادر می شود(بانک)
• کسی که وجه چک را دریافت می نماید(ذینفع)
انواع چک ها
۱-چک عادی
چکی می باشد که صاحب حساب صادر می کند و به طلبکار خود یا سایر افراد می دهد. دارنده چک یعنی کسی که چک به نام او صادر شده است با مراجعه به بانک می تواند وجه آنرا وصول کند . این چکها چندان قابل اعتماد و اطمینان نیست و اعتبار آن صرفا اعتبار صاحب حساب است . بنابراین باید سعی کرد فقط از کسانی چک قبول کرد که قابل اطمینان باشند.۲-چک تایید شده
چک تایید شده به این صورت است که به محض صدور چک، بانک با بلوکه کردن مبلغ آن در حساب جاری شخص صاحب چک، مبلغ را براى گیرنده(ذینفع) تضمین می کند.
۳-چک تضمین شده
چکی است که توسط بانک به عهده همان بانک صادر می شود و پرداخت وجه آن توسط بانک تضمین می شود ، برخلاف چکهای عادی که توسط صاحب حساب صادر می شود. بنابراین هر فردی می تواند از بانک تقاضای چک تضمین شده بنماید . این چکها کاملا مطمئن و قابل اطمینان هستند و با مراجعه به هر یک از شعب بانک صادر کننده در سراسر کشور قابل وصول هستند طبق قانون چکهای تضمین شده قابل توقیف و مسدود شدن نمی باشند.
۴-چک مسافرتی
چکی است که توسط بانک صادر می شود و وجه آن در هر یک از شعبه های آن بانک یا توسط کارگزاران بانک پرداخت می گردد. مبلغ چک مسافرتی روی آن قید می شود. این نوع چکها برای جلوگیری از حمل و نقل پول بسیار مفید است و قابل اطمینان هم می باشد.نکته: چک آزاد(آمنیبوس): اگر دارنده حساب ، دسته چک خود را همراه نداشته باشد می تواند از بانک تقاضا کند یک برگ چک عمومی آزاد ( امنیبوس) در اختیار او بگذارند. این چک مانند چک عادی به جریان گذاشته می شود ولی به هیچ عنوان ظهر نویسی و یا انتقال نمی پذیرد.
محکومیت های صدور چک بلا محلدر موارد زیر طبق ماده ۷ قانون صدور چک بزهکار صدور چک بلامحل به مجازات های زیر محکوم خواهد گردید:
• چنانچه مبلغ مندرج در متن چک کمتر از ۱۰.۰۰۰.۰۰۰ریال باشد به حبس تا حداکثر شش ماه محکوم خواهد شد.
• چنانچه مبلغ مندرج در متن چک از ۱۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال تا ۵۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال باشد از ۶ ماه تا یکسال حبس محکوم خواهد شد.
• چنانچه مبلغ مندرج در متن چک ۵۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال بیشتر باشد به حبس از یکسال تا دو سال و ممنوعیت از داشتن دسته چک به مدت دو سال محکوم خواهد شد و در صورتیکه صادرکننده چک اقدام به صدور چک های بلامحل نموده باشد مجموع مبالغ مندرج در متون چک ها ملاک عمل خواهد بود.
اجزای چک
هر چک از اجزای ذیل تشکیل شده است:
۱-کلمه چک در متن
۲-محل صدور
۳-تاریخ صدور
۴-بانک محال علیه
۵-شعبه بانک محال علیه
۶-شماره ردیف چک
۷-مبلغ چک(عددی)
۸-مبلغ چک(حروفی)
۹-ذینفع چک
۱۰-شماره حساب
۱۱-نام و نام خانوادگی صاحب حساب
۱۲-محل امضا صاحب حساب
طبق ماده ۳۱۰ قانون تجارت، چک نوشته ای است که به موجب آن صادر کننده وجوهی را که نزد محال علیه(بانک) دارد کلا یا بعضا مسترد یا به دیگری واگذار می نماید.
بنابر تعریف فوق، چک سند انتقال وجه است و در هر چک حداقل سه نفربه شرح ذیل دخیل می باشند:
• کسی که چک را صادر می کند
• کسی که چک عهده او صادر می شود(بانک)
• کسی که وجه چک را دریافت می نماید(ذینفع)
چکی می باشد که صاحب حساب صادر می کند و به طلبکار خود یا سایر افراد می دهد. دارنده چک یعنی کسی که چک به نام او صادر شده است با مراجعه به بانک می تواند وجه آنرا وصول کند . این چکها چندان قابل اعتماد و اطمینان نیست و اعتبار آن صرفا اعتبار صاحب حساب است . بنابراین باید سعی کرد فقط از کسانی چک قبول کرد که قابل اطمینان باشند.۲-چک تایید شده
چک تایید شده به این صورت است که به محض صدور چک، بانک با بلوکه کردن مبلغ آن در حساب جاری شخص صاحب چک، مبلغ را براى گیرنده(ذینفع) تضمین می کند.
چکی است که توسط بانک به عهده همان بانک صادر می شود و پرداخت وجه آن توسط بانک تضمین می شود ، برخلاف چکهای عادی که توسط صاحب حساب صادر می شود. بنابراین هر فردی می تواند از بانک تقاضای چک تضمین شده بنماید . این چکها کاملا مطمئن و قابل اطمینان هستند و با مراجعه به هر یک از شعب بانک صادر کننده در سراسر کشور قابل وصول هستند طبق قانون چکهای تضمین شده قابل توقیف و مسدود شدن نمی باشند.
چکی است که توسط بانک صادر می شود و وجه آن در هر یک از شعبه های آن بانک یا توسط کارگزاران بانک پرداخت می گردد. مبلغ چک مسافرتی روی آن قید می شود. این نوع چکها برای جلوگیری از حمل و نقل پول بسیار مفید است و قابل اطمینان هم می باشد.نکته:
چک آزاد(آمنیبوس): اگر دارنده حساب ، دسته چک خود را همراه نداشته باشد می تواند از بانک تقاضا کند یک برگ چک عمومی آزاد ( امنیبوس) در اختیار او بگذارند. این چک مانند چک عادی به جریان گذاشته می شود ولی به هیچ عنوان ظهر نویسی و یا انتقال نمی پذیرد.
محکومیت های صدور چک بلا محلدر موارد زیر طبق ماده ۷ قانون صدور چک بزهکار صدور چک بلامحل به مجازات های زیر محکوم خواهد گردید:
• چنانچه مبلغ مندرج در متن چک کمتر از ۱۰.۰۰۰.۰۰۰ریال باشد به حبس تا حداکثر شش ماه محکوم خواهد شد.
• چنانچه مبلغ مندرج در متن چک از ۱۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال تا ۵۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال باشد از ۶ ماه تا یکسال حبس محکوم خواهد شد.
• چنانچه مبلغ مندرج در متن چک ۵۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال بیشتر باشد به حبس از یکسال تا دو سال و ممنوعیت از داشتن دسته چک به مدت دو سال محکوم خواهد شد و در صورتیکه صادرکننده چک اقدام به صدور چک های بلامحل نموده باشد مجموع مبالغ مندرج در متون چک ها ملاک عمل خواهد بود.
اجزای چک
هر چک از اجزای ذیل تشکیل شده است:
۱-کلمه چک در متن
۲-محل صدور
۳-تاریخ صدور
۴-بانک محال علیه
۵-شعبه بانک محال علیه
۶-شماره ردیف چک
۷-مبلغ چک(عددی)
۸-مبلغ چک(حروفی)
۹-ذینفع چک
۱۰-شماره حساب
۱۱-نام و نام خانوادگی صاحب حساب
۱۲-محل امضا صاحب حساب